Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno - Finansowych nr 16 (915) z dnia 1.06.2016

Zawarcie umowy spółki

(interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 14 kwietnia 2016 r., nr IBPB-2-1/4514-63/16/MZ)

W rozpatrywanej sprawie spółka akcyjna, na podstawie zawartej umowy, wniosła do spółki z o.o. wkład pieniężny, celem sfinansowania wspólnego przedsięwzięcia gospodarczego. W zamian uzyskała udział w potencjalnych zyskach spółki z o.o. Jednocześnie spółka akcyjna nie uczestniczyła w ewentualnych stratach spółki z o.o. ani nie ponosiła odpowiedzialności za jej zobowiązania (czy to związane ze wspólnym przedsięwzięciem, czy też inne zobowiązania). Spółka akcyjna nie miała ponadto wpływu na działania gospodarcze podejmowane przez spółkę z o.o. Zostały jej przyznane jedynie uprawnienia kontrolne w postaci możliwości przeglądania dotyczących jej dokumentów oraz żądania wyjaśnień co do podejmowanych działań.

W związku z powyższym, spółka akcyjna zapytała organ podatkowy, czy zawarcie umowy spółki cichej, o której mowa powyżej, podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych (pcc).

Według spółki, zawarcie przedmiotowej umowy nie rodzi obowiązku zapłaty pcc.

Podobnego zdania był organ podatkowy, wydający interpretację indywidualną w tej sprawie.

Organ podatkowy, odwołując się do przepisów ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2015 r. (gdyż umowa spółki cichej została zawarta w 2015 r.) wskazał, że art. 1 ust. 1 tej ustawy zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Zgodnie z tym przepisem, pcc podlegają m.in. umowy pożyczki, umowy spółki oraz ich zmiany, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Według organu podatkowego, strony zawierające umowę mają wybór pomiędzy ustawowo określonymi wzorcami umów (tzw. "umowami nazwanymi", tj. "zaproponowanymi przez ustawodawcę" poprzez uregulowanie ich postanowień w przepisach prawa cywilnego) oraz stosunkami, których postanowienia nie mieszczą się w takich wzorcach (tzw. umowy nienazwane).

Dyrektor Izby Skarbowej stwierdził, że spółka cicha jest formą działalności gospodarczej, która w przeszłości była uregulowana przepisami Kodeksu handlowego z 1934 r., a jej byt prawny zakończył się z dniem 1 stycznia 1965 r. Jednakże - zdaniem organu podatkowego - zasada swobody umów (wyrażona w art. 353¹ Kodeksu cywilnego), dopuszcza zawarcie umowy spółki cichej jako umowy nienazwanej. Konsekwencją tego stanu rzeczy jest swoboda stron umowy spółki cichej w kształtowaniu łączącego je stosunku prawnego, w celu jego dostosowania do indywidualnych potrzeb.

UWAGA! Organ podatkowy wskazał, że przy określaniu postanowień umowy spółki cichej należy mieć na uwadze, iż istotą takiej spółki jest wniesienie przez wspólnika cichego (dysponującego majątkiem rzeczowym lub finansowym) wkładu (niekiedy w postaci własnej pracy) na rzecz wspólnika jawnego, prowadzącego przedsiębiorstwo lub inną działalność zarobkową we własnym imieniu, które nie prowadzi do utworzenia jakiegokolwiek rodzaju wspólnoty pomiędzy wspólnikami - rzeczowej, majątkowej, ani osobowej. Wspólnik cichy w zamian za swój wkład uczestniczy w zyskach z działalności prowadzonej przez wspólnika jawnego (na zasadach określonych w umowie spółki), nie ujawnia się jednak na zewnątrz i nie ma praw do majątku spółki. Nie odpowiada on za zobowiązania spółki wobec wierzycieli.

Odnosząc się do skutków zawarcia umowy spółki cichej na gruncie ustawy o pcc, organ podatkowy stwierdził, iż:

"(...) zawarcie umowy spółki cichej, uznanej w świetle przepisów Kodeksu cywilnego za umowę nienazwaną, nie należy do katalogu czynności cywilnoprawnych wymienionych w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Czynności tego typu nie można również zakwalifikować np. jako umowy pożyczki czy też umowy spółki (np. cywilnej), wymienionych w tym katalogu. A zatem przedstawiona we wniosku umowa spółki cichej nie podlegała opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. (...)"